Bağdaştırma - Dil ve Anlatım Dersi 10. Sınıf

• Bağdaştırma , birden çok anlamlı dil birliğinin yan yana gelerek yeni anlam ifade etmesine bağdaştırma denir. Bağdaştırma, bağlaşıklık ve bağdaşıklık ile sağlanır.
  
  Örnek: Çalı demetleri , kol saati , hüzünlü bulutlar , aşk üçgeni , kırık kalp , göz yaşı.

Bağdaştırma ikiye ayrılır;

1. Alışılmış Bağdaştırma: Herkes tarafından kullanılan, yaygınlık kazanmış, yadırganmayan bağdaştırmalardır.
   
   Örnek: Ses çıkaran arabalar , kiraz çiçekleri , kolsuz gömlek , dilsiz insanlar.
2. Alışılmamış Bağdaştırma: Herkes tarafından kullanılmayan, unsurları birbirleri ile örtüşmeyen yadırganan bağdaştırmalardır.
   
   Örnek: Dilsiz hayaller , ağlayan çiçekler , umutsuz kitaplar , inleyen nağmeler , gülen ağaçlar.
   

• Bağlaşıklık , bir metindeki dil ögelerini (kelime veya kelime gurubu) dil bilgisi kurallarına uygun yan yana getirilmesine bağlaşıklık denir.
  
  
  Bağlaşıklıktan Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

1. Özne Eksikliği: Sıralı cümlelerde öznenin eksik kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
   
   Örnek: Adamın morali bozuldu , konuşmasını bitirdi. (Bu cümlede özne eksikliği vardır.)
                Adamın morali bozuldu , adam konuşmasını bitirdi. (Bu cümle doğru bir cümledir.)
   
               Fabrika inşaatı bu ay bitecek , faaliyete geçecek. (Bu cümlede özne eksikliği vardır.)
               Fabrika inşaatı bu ay bitecek , fabrika faaliyete geçecek. (Bu cümlede ise altı çizili kelime ile özne eksikliğini yok ettik.)
2. Nesne Eksikliği: Sıralı cümlelerde nesnenin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
   
   Örnek: Bugün vazo aldım , sehpanın üzerine koyacağım. (Bu cümlede nesne eksikliği vardır.)
                Bugün vazo aldım , vazoyu sehpanın üzerine koyacağım. (Bu cümlede ise altı çizili kelimeyi eklediğimiz zaman nesne eksikliğini gidermiş olduk.)
   
                Masanın üzerini topladı , sildi. (Bu cümlede de nesne eksikliği vardır.)
                Masanın üzerini topladı , masayı sildi. (Bu cümlede de altı çizili kelime ile nesne eksikliğini giderdik.)
3. Dolaylı Tümleç Eksikliği: Sıralı cümlelerde, dolaylı tümlecin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
   
   Örnek: Beni gördü , her şeyi anlattı. (Bu cümlede dolaylı tümleç eksikliği vardır.)
                Beni gördü , bana her şeyi anlattı. (Bu cümlede ise altı çizili kelime ile dolaylı tümleç eksikliğini ortadan kaldırdık.)
4. Yüklem Eksikliği: Sıralı cümlelerde yüklemin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
   
   Örnek: Onlar bize , biz onlara bakıyorduk. (Bu cümlede yüklem eksikliği vardır.)
                Onlar bize bakıyordu , biz onlara bakıyorduk. (Bu cümlede ise altı çizili kelime ile yüklem eksikliğini giderdik.

• Bağdaşıklık , bir metni oluşturan unsurlar arasındaki anlam bütünlüğüdür. Dilbilgisel bağlamda doğru görünen bir cümlede anlam ve mantık hataları bulunabilir. Bağdaşıklık, bu tür hataların oluşmasını engeller.